innymi słowy…. od kiedy nabywane na terytorium Polski aktywa przestają być majątkiem wspólnym, w przypadku orzeczenia rozwodu za granicą? Czy kupując nieruchomość w Polsce po rozwodzie, bez wcześniejszego formalnego uznania zagranicznego wyroku rozwodowego w Polsce narażamy się na roszczenia byłego małżonka?
Procedura
Aby odpowiedzieć na wskazane pytanie, należy przyjrzeć się rozwiązaniom przyjętym przez prawo polskie i prawo Unii Europejskiej.
Procedura uznania wyroków zagranicznych w sprawach cywilnych w Polsce zależy od daty, w której został wydany konkretny wyrok oraz od tego, czy miało to miejsce w państwie członkowskim UE czy w państwie spoza UE.
Wyroki rozwodowe wydane od dnia:
1.05.2014 r. w krajach członkowskich Unii Europejskiej
1.07.2009 r. w krajach spoza Unii Europejskiej
są bezpośrednio uznawane w Polsce.
Uznanie z mocy prawa nie oznacza jednak, że wyroki znajdą się automatycznie w aktach stanu cywilnego Urzędu Stanu Cywilnego (USC) w Polsce. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek do USC, który zostanie rozpatrzony pozytywnie decyzją kierownika USC, jeśli rozwód przeprowadzony był zgodnie z odpowiednimi wymogami.
- Jeśli chcemy dokonać rejestracji wyroku rozwodowego, aby zarejestrować akt drugiego małżeństwa, najpierw należy dokonać rejestracji wyroku rozwodowego, uzyskać pozytywną decyzję kierownika USC, a następnie zarejestrować nowy akt małżeństwa.
Zagraniczne wyroki rozwodowe wydane przed dniem 1.05.2014 r. i 1.07.2009 r.
Uznanie wyroku rozwodowego, który został wydany przed wskazanymi powyżej datami, może być dochodzone na drodze postępowania sądowego:
w przypadku, gdy jedno z byłych małżonków zamieszkuje Polskę, sprawę należy wytoczyć przed sądem okręgowym właściwym ze względu na jego miejsce zamieszkania. Jeśli oboje byli małżonkowie nie mieszkają w Polsce, wniosek o uznanie wyroku zagranicznego należy złożyć w Sądzie Okręgowym w Warszawie Wydziale Rodzinnym Odwoławczym.
- Brak znajomości adresu zamieszkania byłego małżonka nie stoi na przeszkodzie przeprowadzenia postępowania. Sąd w takim wypadku wyznacza dla tej osoby kuratora.
Od kiedy przestaje istnieć wspólność majątkowa?
Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle istotna, gdy byli małżonkowie dzielą majątek znajdujący się na terenie Polski. W tym zakresie bowiem wyłącznie właściwym będzie sąd w Polsce. Kluczowe jest określenie, od kiedy przestała istnieć wspólność majątkowa małżonków, gdyż z tą chwilą nabywane przez nich aktywa trafiają do ich majątków osobistych i nie podlegają już podziałowi.
Co do zasady wyrok rozwodowy jest skuteczny z chwilą jego uprawomocnienia się. Zasada ta dotyczy również wyroków zagranicznych. Data uprawomocnienia się wyroku wskazuje również chwilę powstania rozdzielności majątkowej, od której każda nabyta rzecz trafia do majątku osobistego byłego małżonka, a majątek wspólny, zgromadzony do tej pory, może zostać podzielony.
W przypadku zagranicznych wyroków rozwodów orzeczonych po 1.05.2014 r. w państwie członkowskim UE oraz po 1.07.2009 r. w państwach spoza UE określenie chwili powstania rozdzielności majątkowej, która będzie wywierała skutki w Polsce nie przysporzy problemu. Będzie to data uprawomocnienia się takiego wyroku za granicą – uznanie w Polsce następuje automatycznie – z mocy prawa.
Pozostaje jeszcze rozstrzygnąć kwestię wyroków, dla których konieczne jest przeprowadzenie postępowania o uznanie wyroku zagranicznego przed właściwym Sądem Okręgowym.
Czy rozdzielność majątkowa powstaje w chwili uprawomocnienia się wyroku za granicą czy wydania postanowienia o uznaniu zagranicznego wyroku rozwodowego przez Sąd Okręgowy w Polsce? à dotyczy wyroków sprzed 1.05.2014r (państwa UE) i 1.07.2009r. (pozostałe państwa)
Odpowiedzi na to pytanie udzielił Sąd Najwyższy, wskazując, iż uznanie zagranicznego wyroku rozwodowego następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu polskiego, jednak ze skutkiem wstecz – od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego wydanego za granicą. Ta data będzie zatem decydująca w przypadku konieczności określenia momentu powstania rozdzielności majątkowej byłych małżonków.
Oznacza to, że były małżonek, który nabył w Polsce nieruchomość, do której rości sobie prawo drugi z byłych małżonków ma możliwość skutecznej obrony. W przypadku przeprowadzenia postępowania sądowego w sprawie uznania zagranicznego wyroku rozwodowego, wyrok taki będzie skuteczny od daty zagranicznego wyroku rozwodowego – co oznacza, że zakupiona po tej dacie nieruchomość pozostanie odrębną własnością byłego małżonka, który ją nabył.
Autor : apl. radc. Anna Filipek