Już za kilka dni będziemy obchodzić uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny. W tym okresie odwiedzamy groby bliskich i wspominamy zmarłych. Z tej okazji pragniemy przypomnieć sylwetki Bohaterów, zasłużonych żołnierzy AK walczących w czasie i po II wojnie światowej na Kresach Wschodnich, a którzy w latach 2020-2021 odeszli na wieczną wartę. Ze względu na problemy związane z pandemią koronawirusa wielu z nas nie mogło w ich ostatnim pożegnaniu uczestniczyć. Przypomnijmy zatem ich losy, zapalmy symboliczną świeczkę.
Chwała Bohaterom!
Wieczny odpoczynek racz Im dać Panie.
ALEKSANDER SZEMIEL (ps. “WIATR”) (24.03.1923-20.06.2020)
Aleksander Szemiel, syn Napoleona, urodził się 24 marca 1923 r. w Dumaryszkach (pow. brasławski, woj. wileńskie), pseudonim „Wiatr”. Był żołnierzem Wileńskiego Okręgu AK w szeregach partyzanckiej 23 Brasławskiej Brygady. Uczestniczył w walkach z niemieckimi siłami okupacyjnymi i wrogą partyzantką sowiecką. Od kwietnia 1993 r. członek Okręgu Wileńskiego Światowego Związku Żołnierzy AK (legitymacja nr 047877). Autor publikacji poświęconych dziejom AK w północnej części województwa wileńskiego: 23 Brasławska Brygada Partyzancka Armii Krajowej we wspomnieniach dowódców i żołnierzy, Warszawa 2002 oraz Wspomnienia kresowiaka z lat wojny: wierni choć zapomniani, Warszawa 2004. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Polonia Restituta, Krzyżem Partyzanckim i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Pan Aleksander zmarł 20.06.2020 r. w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie – kwatera 227-5-5.
HELENA ALEKSANDRA JOCZYN z d. MENDAK (03.05.1924-08.08.2020)
Pani Helena urodziła się w 1924 r. w Radomsku. W czasie II wojny światowej w okresie styczeń 1942 – listopad 1944 r. była żołnierzem Okręgu Wileńskiego AK i działała w konspiracji na terenie Landwarowa. Po ukończeniu podziemnego kursu służby sanitarnej była członkiem plutonu sanitarno-łącznościowego pod dowództwem Stefanii Szantyr-Powolnej. Pełniła funkcję sanitariuszki, łączniczki i kolporterki. 4 listopada 1944 r. została aresztowana w Wilnie przez NKWD. Więziona w wileńskiej siedzibie NKWD, a następnie na Łukiszkach została skazana przez Wojenny Trybunał wojskowy NKWD za działalność konspiracyjną na 10 lat łagrów oraz 5 lat pozbawienia praw obywatelskich i konfiskatę mienia. Ostatecznie od maja 1945 r. do sierpnia 1954 r. odbywała karę w obozach Uchtłagu w Komi ASSR. Po wypadku przy ciężkich pracach fizycznych w łagrze i pobycie w szpitalu do końca odbywania kary pracowała w szpitalu jako pomoc w laboratorium i sanitariuszka. Po zwolnieniu z obozu 31.08.1954 r. przebywała w Uchcie jeszcze rok na przymusowym zesłaniu. Powróciła we wrześniu 1955 r. do powojennej Polski. Zamieszkała w Sopocie. Była członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK. Pani Helena Joczyn zmarła w Sopocie 8 sierpnia 2020 r. i spoczęła w grobie rodzinnym – sektor L1, rząd 5, grób 2 Cmentarza Komunalnego w Sopocie.
JANINA GULBINOWICZ z d. CHEŁSTOWSKA (13.09.1927-16.08.2020)
Urodzona w Wilnie w czasie II wojny światowej służyła w szeregach Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej jako łączniczka. Uczestniczyła w Operacji „Ostra Brama”. W grudniu 1944 r. została aresztowana wraz z mamą w swym mieszkaniu w Wilnie. Przez cztery miesiące więziona była za przynależność do AK w więzieniu na Łukiszkach. Następnie bez sądu wojennego i wyroku przetrzymywana była w łagrach sowieckich – do października 1945 r. w Jełszance koło Saratowa (PFŁ nr 0221), następnie w okresie 11.1945-05.1947 r. – w łagrze Kutaisi (PFŁ nr 0331), a na koniec w okresie 06.1947-12.1948 r. – w obozie Borowicze (PFŁ nr 270). We wszystkich obozach sowieckich zmuszana była do ciężkiej, fizycznej pracy. Pani Janina została zwolniona z łagru w grudniu 1948 r. i powróciła na teren powojennej Polski. Była członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej. Zmarła 16.08.2020 r. i została pochowana w grobie rodzinnym, położonym w części katolickiej Wolskiego Cmentarza Prawosławnego przy ul. Wolskiej 140 – kwatera 67.
kpt. ALFONS RODZIEWICZ (ps. „ALIK”) (26.11.1926-25.08.2020)
Kpt. Alfons Rodziewicz ps. “Alik” urodził się 26.11.1925 r w Lidzie. W czasie II wojny światowej był żołnierzem 2 batalionu 77 Pułku Piechoty AK walczącego na Kresach Wschodnich II RP pod dowództwem kpt. Jana Borysewicza ps. “Krysia”. Po wojnie pozostał na Kresach, na terenie Białorusi, dbając o pamięć o swych towarzyszach broni. Ciepły człowiek, zawsze gotowy do spotkań z młodzieżą. Był aktywnym członkiem Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej na Białorusi oraz Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK z siedzibą w Warszawie. Pan Kapitan zmarł w Lidzie 25.08.2020 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu.
TERESA SWOROBOWICZ z d. JANOWICZ (ps. „MAŁA) (24.03.1932-22.09.2020)
Urodzona w Czerniowie (pow. Brasław, woj. wileńskie) od 1943 r. służyła w szeregach Obwodu Brasław Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej jako łączniczka i sanitariuszka. Swą służbę kontynuowała w szeregach struktur poakowskich na tym terenie aż do momentu aresztowania w 1948 r. Za ukrywanie żołnierzy AK i działalność konspiracyjną 26.11.1948 r. NKWD aresztowało Panią Teresę, jej rodziców i rodzeństwo. Więziona w Brasławiu i Połocku została skazana na 25 lat łagrów i konfiskatę mienia. Karę odbyła w latach 1949-1955 w łagrach Mordowskiej ASSR. Zwolniona w sierpniu 1955 r. do marca 1957 r. przebywała na przymusowym zesłaniu w Incie, Komi ASSR. Powróciła na teren powojennej Polski w dniu 16.03.1957 r. i zamieszkała w Ostródzie. Była członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK. Po latach spisała i wydała dzięki staraniom rodziny w 2018 r. drukiem swoje wspomnienia. Pani Teresa zmarła 22.09.2020 r. i spoczęła na cmentarzu przy ul. Spokojnej w Ostródzie.
WŁODZIMIERZ GAJEWSKI (ps. “RUDY”, “JASTRZĄB”, “OCZKO”) (1926-14.10.2020)
Pan Włodzimierz był żołnierzem Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej, w tym w latach 1943-44 3 Wileńskiej Brygady AK pod dowództwem por. Gracjana Fróga (ps. „Szczerbiec”), uczestnikiem Operacji „Ostra Brama”. W latach 1942-1946 więzień Gestapo i NKWD. Odznaczony Krzyżem Walecznych. W powojennej Polsce pracował jako ekonomista. Był aktywnym działaczem społecznym, członkiem Okręgu Wileńsko-Nowogródzkiego Światowego Związku Żołnierzy AK. Pan Gajewski zmarł 14.10.2020 r. w Warszawie i został pochowany do grobu rodzinnego na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 281, rząd 5, numer 10).
ppłk MICHAŁ BAUER (ps. „RACIBOR”) (22.08.1920-22.10.2020)
Pan ppłk Michał Bauer w kampanii wrześniowej 1939 r. walczył w szeregach 5 Pułku Lotniczego, 5 pododdział portów, Wilno-Porubanek/Lida. W okresie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej – 1 kompanii 6 Samodzielnej Brygady AK Wilno pod komendą mjr F. Koprowskiego „Konara”. Uczestnik Akcji „Burza” i Operacji „Ostra Brama”.
Aresztowany przez NKWD 17.08.1944 r. z bronią w ręku, ucieka jednak Sowietom. Powtórnie aresztowany przez NKGB w domu w Wilnie dnia 10.12.1944 r. był więziony w areszcie NKGB przy ul. Słowackiego, a następnie w więzieniu na Łukiszkach. Za zdradę Ojczyzny – przynależność do podziemnej organizacji AK – skazany bez rozprawy sądowej i skierowany do odbycia kary w łagrach sowieckich w Komi ASSR. Do 15.11.1946 r. więzień łagru „Kapitałka” WŻD Workuta, gdzie pracuje w brygadzie ciesielskiej, brygadzie elektryków, jako kierownik cechu elektryków kombinatu „Workut Ugd”.
Zwolniony z łagru 15.11.1946 r. powraca pod koniec listopada 1946 r. do rodzinnego Wilna. Uczestnik podziemia poakowskiego do 1954 r. Następnie repatriował się do Polski, gdzie uzyskał wykształcenie średnie techniczne i pracował jako elektrotechnik, w tym jako specjalista techniczny w Ośrodku Telewizyjnym w Warszawie.
Bardzo aktywny członek Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK, uczestnik szeregu wydarzeń patriotycznych i spotkań z młodzieżą upowszechniających etos Armii Krajowej. Współorganizator corocznych obchodów rocznicowych Operacji „Ostra Brama” realizowanych przez Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy AK w Wilnie. W 22.08.2020 r. Pan Pułkownik obchodził uroczyście swe setne urodziny. Zmarł 22.10.2020 r. i spoczął w grobie rodzinnym na Cmentarzu Północnym (Wólka) w Warszawie – kwatera W-X-1, rząd 1, grób 10.
płk LIDIA LWOW-EBERLE (ps. “LALA”) (14.11.1920-05.01.2021)
Pani Lidia Lwow-Eberle urodziła się w mieście Plos nad Wołgą (Rosja) 14.11.1920 r. w rodzinie rosyjskich arystokratów. Rodzice w roku 1921 w związku z sytuacją w Rosji przenieśli się na polskie Kresy Wschodnie i osiedli wraz z Lidią w Nowogródku, a następnie w Kobylniku. W Święcianach Lidia ukończyła gimnazjum, działała aktywnie w harcerstwie. Gdy wybuchła II wojna światowa Pani Lwow podjęła decyzję o zaangażowaniu się w działalność konspiracyjną. 07.08.1943 r. została zaprzysiężona do Armii Krajowej i przyjęta do oddziału partyzanckiego Antoniego Burzyńskiego (ps. „Kmicic”). Po podstępnym rozbrojeniu i zabiciu części żołnierzy oddziału przez partyzantkę sowiecką w sierpniu 1943 r. Pani Lwow dołączyła wraz z innymi żołnierzami do 5 Wileńskiej Brygady AK dowodzonej przez mjr Zygmunta Szendzielarza (ps. „Łupaszka”). Pełniła funkcję sanitariuszki, uczestnicząc w wielu akcjach bojowych. W styczniu 1944 r. została ranna w bitwie pod Worzianami, a mimo to dalej wypełniała swe obowiązki sanitariuszki w czasie walki. Za tę postawę została odznaczona Krzyżem Walecznych. 23.07.1944 r. po rozwiązaniu 5 Wileńskiej Brygady AK przedostała się wraz z dowódcą i kilkunastoosobowym oddziałem „Łupaszki” na teren Okręgu Białostockiego AK. Służyła następnie w odtworzonej na Białostocczyźnie 5 Brygadzie Armii Krajowej i uczestniczyła w walkach Brygady na Pomorzu i Mazurach przeciw nowotworzonym władzom komunistycznej Polski. 30.06.1948 r. w okolicach Makowa Podhalańskiego została aresztowana wraz z mjr. Szendzielarzem. 02.11.1950 r. została skazana wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie na karę dożywotniego więzienia. Karę odbywała w więzieniu Fordon w Bydgoszczy oraz w Inowrocławiu do 26.11.1956 r., kiedy została zwolniona na czasową przerwę w odbywaniu kary. Ostatecznie wyrok został zmniejszony i Pani Lidia nie powróciła już do więzienia. Studiowała archeologię na Uniwersytecie Warszawskim i następnie pracowała przez szereg lat w zawodzie. Aktywna działaczka organizacji kombatanckich Armii Krajowej. Członek Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK. Pani Lidia uczestniczyła co roku aktywnie w Międzynarodowych Zjazdach Łagierników Żołnierzy AK oraz innych uroczystościach czy spotkaniach z młodzieżą organizowanych przez Stowarzyszenie. Pani Pułkownik zmarła 05.01.2021 r. i została pochowana na Cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie – kwatera D 18 Kol lewe B, rząd: 11, grób: 5.
LEOKADIA TRZNADEL z d. MARCINKIEWICZ (ps. „LOLITA”) (01.01.1927-30.03.2021)
Pani Leokadia Trznadel (ps. „Lolita”) była żołnierzem Okręgu Wileńskiego AK – łączniczką oddziału „Konara” oraz Grupy Perkun. Podczas Operacji „Ostra Brama” sanitariuszka szpitala polowego przy ul. Krakowskiej w Wilnie. Aresztowana przez NKWD 03.12.1944 r. w Wilnie została skazana na 10 lat łagrów. Karę odbywała w łagrach Solikamsk i Borowsk w Permskim Kraju, a następnie w łagrach Mordowskiej ASSR. Zwolniona w czerwcu 1954 r. powróciła do Polski w grudniu tego samego roku i zamieszkała we Wrocławiu. Była członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK. Pani Leokadia zmarła 30.03.2021 r. i spoczęła na cmentarzu św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida we Wrocławiu.
Mjr HENRYK SZOSTAKOWSKI (ps. „CZEKAN”) (19.07.1926-16.05.2021)
Pan mjr Henryk Aleksander Szostakowski (ps. „Czekan”) był od 1943 r. żołnierzem Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Służył w szeregach 3 Wileńskiej Brygady AK por. „Szczerbca”. Uczestniczył we wszystkich ważniejszych operacjach bojowych Brygady – m.in. w bitwie pod Murowaną Oszmianką, akcji na Jaszuny i in. Brał udział w Operacji „Ostra Brama”. Uciekł z konwoju do obozu w Miednikach. Aresztowany w grudniu 1944 r. był więziony w latach 1945-1946 w obozie w Dzierżyńsku. Uciekł z niego w 1946 r. i zaopatrzony w fałszywe dokumenty przez komórkę legalizacyjną Armii Krajowej w Wilnie przedostał się w transporcie repatriacyjnym do powojennej Polski. Pan Szostakowski był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim oraz Medalem Wojska. Absolwent Politechniki Warszawskiej. Aktywny członek Okręgu Wileńskiego Światowego Związku Żolnierzy AK, członek Zarządu. Pan major zmarł w Warszawie 16.05.2021 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
kpt. ALFRED SZOTA (ps. „KRZAK”) (14.09.1929-17.08.2021)
Kresowy Żołnierz Niezłomny, łagiernik, aktywny członek Stowarzyszenia Żołnierzy AK na Białorusi oraz Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK z siedzibą w Warszawie. Pan Kapitan urodził się 14.09.1929 roku w Grodnie. Podczas II wojny światowej był żołnierzem 7 batalionu 77 Pułku Piechoty AK pod dowództwem mjr Jana Piwnika (ps. „Ponury”). Aresztowany przez NKWD w sierpniu 1948 r. został skazany za przynależność do AK na 25 lat. Pan Alfred spędził w sowieckich łagrach 8 ciężkich lat, by wrócić w swe rodzinne strony w listopadzie 1955 r. Pozostał na Kresach, na Białorusi. Strażnik Pamięci o Kresowych Żołnierzach na Nowogródczyźnie. Pan Alfred Szota zmarł w Szczuczynie 17.08.2021 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu.
kpt. ANTONI SKRENDO (23.03.1926-13.09.2021)
Urodzony w Lubczy koło Nowogródka kpt Skrendo, syn przedwojennego policjanta, po wybuchu II wojny światowej uniknął wywózki na Sybir. W latach 1943-1944 był żołnierzem Okręgu Nowogródzkiego AK – 4 batalionu 77 Pułku Piechoty AK pod dowództwem ppor. Czesława Zajączkowskiego (ps. „Ragner”). Uczestniczył w szeregu akcji bojowych, by ostatecznie 28.11.1944 r. w czasie obławy NKWD zostać aresztowanym w miejscowości Ruda. Po przeprowadzonym śledztwie w więzieniu w Nowogródku został skazany za zdradę ojczyzny sowieckiej na 10 lat łagrów i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich. Pan Antoni karę odbywał w latach 1945-1952 w łagrach na dalekiej Kołymie – w Nachodce, Magadanie i Indygirce. Zwolniony z łagru do 1955 r. musiał przebywać na zesłaniu w Orotukan w obwodzie magadańskim. Do Polski powrócił 3 grudnia 1955 r. i zamieszkał w Zielonej Górze. Był członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK, Światowego Związku Żołnierzy AK Oddział Zielona Góra oraz Związku Sybiraków Oddział Zielona Góra. Niezmiernie aktywny dbał bardzo o pamięć o żołnierzach AK Łagiernikach i kresowych rodzinach, które doświadczyły brutalnych represji sowieckich. Jego siostra – Maria Piątek z domu Skrendo (1927-2017) również była żołnierzem oddziału „Ragnera” oraz więźniarką sowieckich łagrów w Tajszecie, członkiem Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK. Pan Kapitan zmarł 13.09.2021 r. i spoczął na Cmentarzu Starym przy ul. Wrocławskiej w Zielonej Górze.
Cześć Ich Pamięci!
Wszystkich czytelników zachęcamy do poznania losów innych żołnierzy AK – więźniów sowieckich łagrów, których biogramy zgromadzone są w „Bazie Łagierników Żołnierzy AK”.
Link do bazy : https://armiakrajowa-lagiernicy.pl/baza-zolnierzy-lagiernikow/
Jeśli mieszkają lub przebywają Państwo w Polsce i w Państwa mieście znajduje się grób któregoś spośród Łagierników (można go wyszukać w bazie po nazwie miejscowości), prosimy o zapalenie na nim znicza pamięci.
Pokażmy, że pamiętamy !
Dziękujemy.
Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy AK
Redakcja portalu Polska360.org