WIĘCEJ

    „Odrzucenie spadku z Polski przez spadkobiercę zamieszkałego za granicą”

    Warto przeczytać

    Główną przyczyną odrzucenia spadku przez spadkobiercę jest chęć uniknięcia obciążenia długami spadkowymi lub przekazania spadku dalszym spadkobiercom. Jest to instytucja prawna istotna zatem z punktu widzenia świadomego zarządzania własnym majątkiem.

    Na wstępie należy wskazać, że spadkobierca może dziedziczyć spadek na podstawie przepisów ustawy kodeks cywilny (dziedziczenie ustawowe) lub na podstawie testamentu (dziedziczenie testamentowe). Dziedziczenie ustawowe zachodzi, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu, w którym dokonał rozporządzenia na wypadek jego śmierci. W ustawie kodeks cywilny został określony krąg osób, które dziedziczą na podstawie jej przepisów. Dziedziczenie ustawowe zachodzi również w stosunku do tej części spadku, która nie została przewidziana w ważnym testamencie spadkodawcy. 

    Spadkobierca powołany do spadku ma 6 miesięcy na jego odrzucenie. Termin ten liczony jest od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania, tzn. co do zasady (w przypadku dziedziczenia ustawowego) od dnia, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy, po którym dziedziczy spadek, a w przypadku dalszych krewnych od chwili powzięcia informacji o odrzuceniu spadku przez uprzednio do niego uprawnionych.

    Natomiast dla spadkobierców testamentowych ww. termin rozpoczyna swój bieg od dnia powzięcia informacji o istnieniu testamentu, bądź o jego treści.  

    Jeśli w tym terminie spadkobierca nie złoży oświadczenia o odrzuceniu spadku, następuje automatyczne przyjęcie przez niego spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli spadkobierca odpowiada za długi spadkodawcy (jeżeli takie są) do wartości odziedziczonych po nim aktywów ze spadku.

    Jest wiele sposobów odrzucenia spadku odziedziczonego w Polsce przez spadkobiercę zamieszkałego poza granicami Polski. Wszystkie zostały opisane poniżej.

    Po pierwsze, spadek można odrzucić dokonując tej czynności przy osobistym stawiennictwie spadkobiercy w Polsce. Można to zrobić na trzy sposoby:

    1. poprzez złożenie w formie ustnej oświadczenia o odrzuceniu spadku w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu (w Polsce) składającego oświadczenie spadkobiercy. Oświadczenie jest składane na wyznaczonym przez sąd terminie posiedzenia. Do dokonania w ten sposób odrzucenia spadku konieczne jest uprzednie złożenie do ww. sądu następującego kompletu dokumentów:

    – wniosku o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku, opłaconego w sądzie kwotą 100 zł,

    – wypisu aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocnego orzeczenia sądowego o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który stanowi podstawę odebrania oświadczenia przez sąd.

    Odpis aktu zgonu ma prawo uzyskać, niezależnie od liczby uprawnionych osób, każdy spadkobierca (ustawowy czy testamentowy) po złożeniu stosownego wniosku o wydanie odpisu aktu zgonu w dowolnym urzędzie stanu cywilnego w Polsce, także za pomocą serwisu Rzeczypospolitej Polskiej, zamieszczonego na stronie:

    https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-odpis-aktu-stanu-cywilnego-urodzenia-malzenstwa-zgonu.

    Jeżeli sąd rejonowy przed którym składane jest oświadczenie o odrzuceniu spadku nie jest zarazem sądem spadku (czyli sądem właściwym dla ostatniego zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sądem miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część), w takiej sytuacji sąd rejonowy przesyła niezwłocznie to oświadczenie do sądu spadku. Należy przy tym pamiętać, że oświadczenie o odrzuceniu spadku wywołuje skutek prawny dopiero z chwilą złożenia go w sądzie spadku w terminie sześciu miesięcy liczonych od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Zatem dla zachowania sześciomiesięcznego terminu na odrzucenie spadku nie ma znaczenia wcześniejsze złożenie oświadczenia przez spadkobiercę przed sądem rejonowym, w którego okręgu znajduje się jego miejsce zamieszkania lub pobytu (w Polsce), a dopiero doręczenie tego oświadczenia (z czynności złożenia, którego sąd sporządza protokół) przez ten sąd do sądu spadku.

    Odrębna sytuacja zaistnieje, gdy spadkobierca nie ma miejsca zamieszkania lub pobytu w Polsce. W takiej sytuacji do złożenia przedmiotowego oświadczenia właściwy będzie bezpośrednio sąd spadku.

    2. poprzez złożenie w formie ustnej oświadczenia o odrzuceniu spadku przed dowolnie wybranym notariuszem w Polsce, z której to czynności sporządza się protokół w formie aktu notarialnego. Spadkobierca powinien dodatkowo przedłożyć notariuszowi wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który stanowi podstawę odebrania oświadczenia przez notariusza. Maksymalne wynagrodzenie notariusza za odebranie oświadczenia wynosi 50 zł. Notariusz przesyła niezwłocznie oświadczenie wraz załącznikami do sądu spadku. I w tym przypadku należy pamiętać, że oświadczenie o odrzuceniu spadku wywołuje skutek prawny dopiero z chwilą złożenia go w sądzie spadku. Trzeba zatem uważać, aby dokonać czynności przed notariuszem nie w ostatniej chwili, gdy upływa 6 miesięcy od daty powzięcia informacji o testamencie na mocy którego stał się spadkobiercą

    3. spadkobierca powołany do spadku może samodzielnie sporządzić na piśmie oświadczenie o odrzuceniu spadku. Oświadczenie powinno zawierać: 

    a) imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania;

    b) tytuł powołania do spadku (np. dziedziczenie ustawowe, z testamentu);

    c) treść złożonego oświadczenia.

    Oświadczenie powinno również zawierać wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów.

    Podpis spadkobiercy pod treścią oświadczenia o odrzuceniu spadku powinien zostać następnie poświadczony przez notariusza. Tak poświadczony dokument spadkobierca składa następnie do sądu rejonowego, w którego okręgu znajduje się jego miejsce zamieszkania lub pobytu (w Polsce; gdy spadkobierca nie ma miejsca zamieszkania lub pobytu w Polsce, do sądu spadku) wraz z wnioskiem o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku, opłaconym w kwocie 100 zł.

    Do oświadczenia należy dołączyć wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu.

    Także w tej sytuacji należy pamiętać, że oświadczenie o odrzuceniu spadku wywołuje skutek prawny dopiero z chwilą złożenia go w sądzie spadku.

    4. Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być również złożone w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Takie postępowanie może zainicjować sam spadkobierca poprzez złożenie do sądu spadku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Spadkobierca chcący odrzucić spadek powinien dodatkowo we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku zamieścić w nim informację o woli złożenia oświadczenia o odrzuceniu tego spadku, które to oświadczenie zostanie złożone bezpośrednio przed sądem w toku tego postępowania. Jest to o tyle niewygodny sposób na odrzucenie spadku, gdyż wymaga od spadkobiercy oznaczenia we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wszystkich uczestników postępowania (spadkobierców ustawowych i testamentowych) wraz z ich adresami do doręczeń,  co może być niekiedy kłopotliwe. Ponadto istnieje ryzyko, że przy wielości uczestników postępowania może dojść do nieprawidłowego doręczenia wezwania lub zawiadomienia o terminie rozprawy, co spowoduje konieczność jej odroczenia i tym samym może przesunąć w czasie złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

    Co ważne sześciomiesięczny termin na złożenie wniosku o odrzucenie spadku będzie zachowany, jeśli wniosek w tym przedmiocie zostanie zgłoszony w ramach sprawy o stwierdzenie nabycia spadku przed jego upływem, nawet jeśli odebranie na posiedzeniu oświadczenia przez sąd spadku miałoby nastąpić po jego upływie (zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2015 r. sygn. II CZ 71/15). Zatem wniosek o odrzucenie spadku powinien zostać złożony przez spadkobiercę jak najszybciej, choćby we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, nie później niż przed upływem sześciu miesięcy liczonych od dnia w którym spadkobierca chcący odrzucić spadek dowiedział się o tytule swojego powołania. W takiej sytuacji spadkobierca będzie zobowiązany wnieść do sądu spadku dwie opłaty w kwocie po 100 zł, tj. od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku oraz od wniosku o  odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Spadkobierca powinien dodatkowo załączyć sądowi wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który stanowi podstawę odebrania oświadczenia przez sąd.

    Jeżeli postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest zainicjowane przez inną osobę niż spadkobierca chcący odrzucić spadek (np. przez wierzyciela zmarłego spadkodawcy, jeśli zdecyduje się on na dochodzenie wierzytelności od spadkobierców), spadkobierca powinien złożyć do sądu spadku wyłącznie wniosek  o  odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku, opłacony w kwocie 100 zł, w ustawowym terminie sześciu miesięcy. Spadkobierca powinien dodatkowo załączyć sądowi wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który stanowi podstawę odebrania oświadczenia przez sąd, chyba że taki dokument został już wcześniej przedłożony w toku postępowania. Wystarczy wtedy powołać się na ten dokument, wskazując że znajduje się w aktach postepowania o stwierdzenie nabycia spadku.

    Po drugie, spadek z Polski można również odrzucić dokonując tej czynności z kraju zamieszkania spadkobiercy ( zagranicą).

    Spadkobierca chcący w sposób ważny i skuteczny odrzucić spadek z Polski powinien samodzielnie sporządzić oświadczenie na piśmie (elementy składowe oświadczenia zostały wskazane powyżej w artykule) oraz udać się do polskiej placówki dyplomatycznej w kraju pobytu (konsulatu lub ambasady RP) w celu poświadczenia przez konsula własnoręczności podpisu złożonego przez spadkobiercę na oświadczeniu odrzucającym spadek. Opłata z tytułu poświadczenia własnoręczności podpisu wynosi 30 Euro. Dla skuteczności odrzucenia spadku niezbędne jest przesłanie przez spadkobiercę do sądu, w którego okręgu znajduje się jego miejsce zamieszkania lub pobytu (w Polsce), bądź (dopiero w jego braku) do sądu spadku (sąd znajduje się w mieście powiatowym bądź dla dużych miast – w mieście wojewódzkim. Każdy sąd posiada na swojej stronie internetowej zakładkę „właściwość miejscowa”,  gdzie można upewnić się czy ten sąd jest w naszej sprawie właściwy miejscowo), konsularnie poświadczonego oświadczenia wraz z wnioskiem o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku, opłaconego kwotą 100 zł. Spadkobierca powinien dodatkowo załączyć sądowi wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który stanowi podstawę odebrania oświadczenia przez sąd. Oświadczenie o odrzuceniu spadku wywołuje skutek prawny dopiero z chwilą doręczenia go sądowi spadku.

    Po trzecie, przebywając poza granicami Polski, spadek z Polski można odrzucić, korzystając z instytucji pełnomocnika.

    W tym celu spadkobierca powinien udzielić pełnomocnictwa na piśmie dla wskazanej osoby oraz udać się do polskiej placówki dyplomatycznej w kraju pobytu (konsulatu lub ambasady RP) w celu poświadczenia przez konsula własnoręczności podpisu złożonego przez spadkobiercę na pełnomocnictwie (każde poświadczenie wymaga opłaty w kwocie 30 Euro. Jeżeli chcemy dysponować więcej niż jednym pełnomocnictwem każde kolejne poświadczenie będzie wymagało kolejnych opłat w kwocie po 30 Euro). W pełnomocnictwie należy wyraźnie oznaczyć siebie jako udzielającego pełnomocnictwa, w tym wpisać serię i nr dowodu osobistego lub nr PESEL, spadkodawcę – oznaczając jego imię i nazwisko, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania, pełnomocnika – oznaczając jego imię i nazwisko, nr PESEL lub serię i nr dowodu osobistego oraz sformułować treść oświadczenia, które pełnomocnik ma złożyć. Czynności związane z odrzuceniem spadku będą już dokonywane przez pełnomocnika według wybranego przez niego sposobu, przedstawionego w artykule powyżej. Spadkobierca powinien dostarczyć pełnomocnikowi oryginał pełnomocnictwa oraz wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, który będzie niezbędny do dokonania czynności odrzucenia spadku.

    Autor : apl. radc. Małgorzata Jurczyk

    1 KOMENTARZ

    1. Art. 165 Kodeksu postępowania cywilnego
      § 1. Terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego.
      § 2. Oddanie pisma procesowego w formie przesyłki poleconej w polskiej
      placówce pocztowej operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia
      23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe lub w placówce podmiotu zajmującego się
      doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej jest równoznaczne
      z wniesieniem go do sądu.

    ZOSTAW ODPOWIEDŹ

    Proszę wpisać swój komentarz!
    Proszę podać swoje imię tutaj

    Najnowsze

    Nieznana historia warszawskiej Pragi

    Praga należy do najciekawszych i najchętniej odwiedzanych przez turystów rejonów Warszawy. Ma swoją własną historię i tożsamość. Nie wszyscy...

    Zobacz także

    Skip to content