Jest młoda, utalentowana i ma ogromną pasję. Pasję, która daje codzienną satysfakcję i stała się sposobem na życie. Dlaczego warto, aby dzieci grały w szachy? Jak rozwija się ta dyscyplina w Polsce i czym jest szachoterapia? Rozmawiamy z Sylwią Puchalską – założycielką szkoły „Szachy z Pasją”, dwukrotną laureatką tytułu „Osobowość roku” w kategorii biznes, przyznawanego przez Polska Times.
Johann Wolfgang Goethe, wybitny poeta mówił, że „szachy są miarą intelektu”. Podpisujesz się pod tym stwierdzeniem?
Zdecydowanie tak. Gra w szachy wymaga od nas logicznego myślenia, umiejętności planowania oraz przewidywania ruchów przeciwnika. Odpowiednie opracowanie planu jest kluczowe do osiągnięcia sukcesu. Ponadto, często napotykamy niespodziewane sytuacje, co wymaga analizy i wykorzystania kreatywnego sposobu rozwiązania problemu. Właśnie wtedy bardzo przydaje się umiejętność gry w szachy.
Kiedy i w jaki sposób rozpoczęła się Twoja przygoda z szachami?
Szachy poznałam już w wieku czterech lat. Podstawowych zasad nauczył mnie tata, a potem rozpoczęłam naukę z trenerem – śp. Zbigniewem Tyszkiewiczem. Szachy nie były tak popularne jak dziś, a dzieci wybierały raczej inną formę zabawy. Mając pięć lat po raz pierwszy wzięłam udział w turnieju szachowym w kategorii open, zdobywając 4 punkty na 7. Spodobało mi się i zauważono coś we mnie. Zaczęłam więc trenować codziennie i brać czynny udział w innych turniejach. W wieku 7-8 lat rozpoczęłam naukę w Akademii Finansów i Biznesu Vistula (dawniej Wyższa Szkoła Humanistyczna), w której prowadzone były zajęcia dla studentów. Mimo tak młodego wieku mój poziom gry wcale nie odbiegał od grupy. Stało się to dla mnie motywacją do pogłębiania wiedzy. Od najmłodszych lat gra w szachy sprawiała mi wiele radości, aż stała się moją pasją.
Twoja pasja przerodziła się również w biznes. Od kiedy prowadzisz szkołę szachową „Szachy z pasją”? Co masz w swojej ofercie i kto jest jej odbiorcą?
Działalność rozpoczęłam we wrześniu 2019 r. Ofertę kieruję do dzieci od czwartego roku życia, a w zasadzie ich rodziców, mając na uwadze, ile korzyści niesie ze sobą rozwijanie umysłu poprzez logiczne myślenie. Zajęcia szachowe prowadzę zarówno w szkołach i przedszkolach na terenie Warszawy i okolic, jak i online – indywidualnie oraz grupowo. Ponadto zajmuję się organizacją i sędziowaniem turniejów szachowych dla grup zorganizowanych.
Na swojej stronie www cytujesz Paula Morphy’ego, amerykańskiego szachistę z XIX w., który stwierdził: „Nauczcie dzieci grać w szachy, a o ich przyszłość możecie być spokojni”. Co takiego jest w tej grze, że tak dobrze rozwija umysły młodych ludzi?
Szachy są istotne dla rozwoju dziecka z kilku powodów. Rozwijają logiczne myślenie, wzmacniają pamięć, uczą samodyscypliny i cierpliwości. Ponadto pomagają w rozwijaniu umiejętności społecznych i wspierają kreatywność. Trudno mi znaleźć inną propozycję dla rozwoju dziecka, które w takim stopniu rozwijają umysł, emocje i umiejętności społeczne. A to elementy kluczowe do osiągania w przyszłości sukcesu w różnych dziedzinach życia.
Na jakie elementy w pracy dziećmi z szachami należy zwracać szczególną uwagę, a co zrobić żeby zachęcić do spróbowania swoich sił tych starszych i bardziej doświadczonych?
Najważniejsze jest dostosowanie poziomu trudności do umiejętności i wieku. Równie istotne jest stworzenie przyjaznej atmosfery, gdzie dzieci mogą eksperymentować, zadawać pytania i rozwiązywać problemy związane z samą grą. Aby zachęcić do gry starsze i bardziej doświadczone osoby warto zaproponować im wyzwania na ich poziomie trudności, organizować turnieje szachowe, gdzie mogą zmierzyć się z innymi doświadczonymi zawodnikami. Pamiętajmy również, by pozytywnie wzmacniać, to jest również kluczowy element do dalszego rozwoju. Chwaląc ucznia za osiągnięcia – nawet te drobne – pokazujemy, że doceniamy jego wysiłek, co również jest wspierające.
Jednym z elementów Twojej oferty biznesowej jest szachoterapia. Na czym ona polega i jakie daje efekty?
Szachoterapia to metoda terapeutyczna, która łączy naukę gry w szachy z terapią. Polega na wykorzystaniu szachów do rozwijania umiejętności poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Skierowana jest do dzieci z autyzmem, zespołem Aspergera, trudnościami szkolnymi, zaburzeniami emocji i zachowania oraz nieśmiałością. Zajęcia wyglądają nieco inaczej, gdyż szachy wykorzystywane są jako narzędzie stymulujące rozwój emocjonalny i intelektualny dziecka, kształtując przy tym jego osobowość i pokonując nabyte trudności. Efekty szachoterapii są różne i zależą od potrzeb i celów dziecka, jednak w większości przypadków możemy zaobserwować poprawę umiejętności poznawczych, takich jak: pamięć, uwaga, koncentracja, szybkość myślenia oraz zdolności społecznych – komunikacji, empatii, asertywności i radzenia sobie ze stresem.
W jaki sposób docierasz do swoich klientów i co jest głównym motywem, że decydują się na współpracę z Twoją firmą?
Z początkiem roku szkolnego organizuję bezpłatne lekcje pokazowe, co sprawia, że do mojej szkoły „Szachy z Pasją” przybywa coraz więcej uczniów. Przede wszystkim łączę zabawę z nauką – przyjemne z pożytecznym. Moją działalność wyróżnia indywidualne podejście do ucznia i budowanie przyjaznej atmosfery – to kluczowe rozwiązanie do osiągnięcia sukcesu.
Z jakich swoich dokonań w działalności biznesowej jesteś najbardziej dumna?
Dla mnie ważny był zwłaszcza rok szkolny 2019/2020. To okres, w którym mimo młodego wieku założyłam działalność gospodarczą „Szachy z Pasją” i prowadziłam samodzielnie zajęcia w 15 placówkach szkolnych i przedszkolnych. Na moje zajęcia uczęszczało wtedy ponad 200 uczniów. Bardzo miło wspominam dwukrotne otrzymanie tytułu „Osobowość Roku” w kategorii biznes i uczestniczenie w uroczystej Gali organizowanej przez Polska Times. A w tym roku szczególnie jestem dumna z turniejów szachowych dla dzieci i dorosłych, które miałam przyjemność zorganizować. Dużym wyzwaniem było także sędziowanie Turnieju Finałowego Edukacji przez Szachy w Szkole, gdzie rywalizowało ponad 600 uczestników z klas I-III. Jednak za swój największy sukces uważam możliwość przekazywania zdobytej wiedzy młodemu pokoleniu. Mam wielu uczniów, którzy odnoszą sukcesy i to cieszy najbardziej.
Szachy jednoczą pokolenia. To prawda, czy fałsz?
Zdecydowanie prawda. Szachy są jedną z najpopularniejszych gier strategicznych na świecie, która przetrwała wieki, przekraczając granice kultur, języków i pokoleń. Zasady gry w szachy są proste i można je łatwo nauczyć się w młodym wieku, ale równocześnie gra oferuje wiele głębi i złożoności, które można eksplorować przez całe życie. Niezależnie od płci, narodowości, pochodzenia czy statusu społecznego – każdy może włączyć się do rozgrywki. Szachy posiadają zdolność przyciągania różnych pokoleń i jednoczenia ludzi poprzez właściwości edukacyjne czy społeczne. Jednak nie można jednoznacznie stwierdzić, że szachy automatycznie łączą wszystkie pokolenia.
Ostatnio obserwujemy w Polsce dynamiczny rozwój i zainteresowanie tą dyscypliną. Byłem gościem Superbet Rapid & Blitz i zaskoczył mnie rozmach tej imprezy. Najlepsi światowi gracze, duży sponsor tytularny oraz zainteresowanie publiczności. Jak oceniasz to, co dzieje się w Waszej dyscyplinie na przestrzeni ostatnich lat i co przyczynia się do systematycznego wzrostu popularności?
Również miałam przyjemność być częścią tego wspaniałego wydarzenia. Myślę, że przede wszystkim rozwój technologii i internetu umożliwił łatwiejszy dostęp do gry w szachy dla szerszej publiczności. Popularność szachów zyskała także dzięki zyskującemu na popularności streamingowi. Wielu znanych graczy transmituje swoje partie na żywo, co przyciąga uwagę i zachęca nowych graczy do odkrywania tej gry. Kolejnym czynnikiem jest rosnące zainteresowanie szachami jako narzędziem edukacyjnym. Wielu nauczycieli i wiele szkół, zwracając uwagę na walory edukacyjne tej gry, decyduje się na wprowadzenie szachów do programu nauczania. Również sukcesy młodych mistrzów szachowych, takich jak Magnus Carlsen czy Jan Krzysztof Duda przyciągają uwagę mediów i publiczności, co także przyczynia się do wzrostu zainteresowania „królewską grą”.
Rozmawiał: Marcin Pawul