WIĘCEJ

    Polskie kolędy

    Warto przeczytać

    Polska360.org
    Polska360.org
    Polska360 jest miejscem, w którym będą wzmacniane pozycje środowisk polskich i polonijnych w kraju ich zamieszkania, poprzez prowadzone webinaria, szkolenia prowadzone przez ekspertów.

                Kolęda to odwieczny, utrwalony w polskiej tradycji obrzęd ludowy związany z okresem świąt Bożego Narodzenia polegający na obchodzeniu domów połączonym ze śpiewaniem okolicznościowych pieśni, inscenizowaniem scen inspirowanych wiarą, prezentacją obrzędów religijnych i składaniem życzeń. Często przepleciony  poczęstunkami i zbieraniem datków. Zwyczaj ten przetrwał do czasów współczesnych w niektórych regionach Polski m.in. w Lubelskim.      

    Przesycony beztroską i szczerą radością obrzęd ten był początkowo powiązany z cyklem słowiańskiego Święta Godowego poprzedzanego tzw. Szczodrym Wieczorem. Święto to, celebrujące przesilenie zimowe, obrazowało zwycięstwo światła nad ciemnością. Symbolizowało czas, w którym dzień zaczyna górować nad nocą. Czas niosący  ludziom optymizm i radość. U Słowian „Szczodre Gody” określały początek nowego roku, nadziei i nowego bytu przesyconego bogatą obrzędowością celebrowaną nawet przez kilkanaście dni.

                Kolęda to jednak przede wszystkim radosna pieśń świąteczna i noworoczna, która współcześnie przyjęła powszechnie formę pieśni bożonarodzeniowej. Najczęściej utrzymywana jest w konwencji religijnej, a swoje początki wywodzi z tradycji ludowej.

    W późniejszym okresie stała się ona również materią twórczości wybitnych kompozytorów. Odmiana kolędy czerpiąca  treści  z obrazów życia codziennego nazywana jest pastorałką. Posiada ona swoisty styl i świecki charakter. Przedstawia otaczający nas świat na tle wydarzeń biblijnych. Często obrazuje charakterystyczne wierzenia i tradycję ludową terenu, z którego pochodzi. W zrozumiały sposób przybliża sacrum prostym ludziom. Charakteryzuje ją zazwyczaj skoczna muzyka i humorystyczny sposób opowiadania o narodzeniu Jezusa. Szczególnie lubiana jest przez dzieci..

                Pierwsze kolędy pojawiły się na ziemiach polskich wraz z początkiem XV wieku. Były tłumaczone na język polski z łaciny lub czerpane ze śpiewników przywożonych z ościennych państw. Według etnografów najstarsza zachowana, datowana na 1424 r.,  polska kolęda  rozpoczyna się od słów „Zdrów bądź, królu anielski”.

    Znaczący wzrost popularności kolęd na ziemiach polskich rozpoczął się na przełomie XVII i XVIII wieku, wtedy też zdefiniowano sam termin – kolęda w znaczeniu pieśni bożonarodzeniowej. Powstała wówczas, przypisywana Piotrowi Skardze jedna z najwspanialszych polskich kolęd „W żłobie leży”. Została ona napisana na osnowie linii melodycznej poloneza koronacyjnego króla Władysława IV. Inną bardzo popularną kolędę „Bóg się rodzi”, do melodii w rytmie poloneza, napisał Franciszek Karpiński.

    Znanymi twórcami kolęd w XVI wieku byli Mikołaj Sęp Szarzyński i Andrzej Morsztyn, w XIX wieku – Zygmunt Noskowski, a na początku wieku XX – Feliks Nowowiejski. Kolędę „Lulajże Jezuniu”  Fryderyk Chopin zacytował w centralnej części genialnego Scherza h-moll op. 20. Pośród wielu współczesnych twórców piękne kolędy komponowali Witold Lutosławski i Andrzej Nikodemowicz. Tworzono je zazwyczaj jako radosne pieśni dziękczynne, ale  pisano również dzieła nostalgiczne – pod wpływem  ważnych wydarzeń dziejowych: powstań narodowych, wojen, plebiscytów, czy pamiętnego stanu wojennego. Te wyjątkowe utwory przesycone są bogatą nutą patriotyzmu i odwołaniami do trudnych, polskich losów.

                Współcześnie również powstają utwory dedykowane tym szczególnym dniom, gdy wspominamy narodziny Syna Bożego. Są komponowane przez wyjątkowych twórców. Ich popularność dorównuje najpiękniejszym kolędom tradycyjnym np. kolęda z lat trzydziestych XX wieku „Nie było miejsca dla Ciebie”. Bliższe naszym czasom utwory „Kolęda o gwieździe”, „Kolęda Maryi”, „Kolęda o świcie”, pochodzące z musicalu „Kolęda nocka” Ernesta Brylla z muzyką Wojciecha Trzcińskiego z lat 80-tych XX wieku, czy „Moje kolędy na koniec wieku” Zbigniewa Preisnera.

                Nieocenioną rolę w kultywowaniu tradycji kolędowych odgrywa działalność amatorskich oraz zawodowych chórów i orkiestr. W tym gronie szczególne miejsce zajmują „Poznańskie Słowiki” i Lubelski „IUBILAEUM”. Ważną rolę odgrywają zespoły i grupy folklorystyczne na czele z Zespołami Pieśni i Tańca „Mazowsze” i „Śląsk”.

                W polskiej „skarbnicy kulturowej” zachowało się ponad 500 oryginalnych zapisów kolęd i pastorałek. Specjalistyczne zbieranie i katalogowanie ich treści rozpoczęto jeszcze w początkach XIX wieku, a materialnym tego dowodem jest chociażby wydany w 1843 r. zbiór muzyczny autorstwa księdza Michała Mioduszewskiego pt. „Pastorałki i kolędy z melodiami czyli piosnki wesołe ludu w czasie świąt Bożego Narodzenia po domach śpiewane”.

                W okresie Bożego Narodzenia kolędy wykonywane są praktycznie w każdym polskim domu, w kościołach, szkołach, przedszkolach, podczas świątecznych spotkań okolicznościowych czy popularnych jasełek. Rozbrzmiewają w głośnikach odbiorników radiowych oraz pojawiają się na ekranach komputerów i telewizorów. Królują w massmediach i mediach społecznościowych. Wyjątkowo pięknie i wzruszająco brzmią w trakcie rodzinnego muzykowania podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Nastroju, który tworzą, niczym się nie zastąpi.

    Polskie kolędy, powszechnie uznawane za najpiękniejsze na świecie, jako jedne z nielicznych są żywym obrazem wędrówki i okazjonalnego kolędowania w domach sąsiadów i całkiem obcych ludzi. Dzięki ożywionej działalności lokalnych środowisk, w ostatnich latach odwiedziny kolędowe przeżywają swoisty renesans.

                W ten wyjątkowy, świąteczny czas co roku tworzone są nowe kompozycje płytowe z polskimi kolędami. Jednym z nich jest stworzony przez lubelski Chór i Orkiestrę „IUBILAEUM” pod dyrekcją Tomasza Orkiszewskiego i z udziałem solistki Agaty Rumińskiej-Sulenty (mezzo sopran) album „Mroźna cisza”. Kolędy umieszczone na tej płycie to szczególny osobisty dar, prezent, płynący z serc wykonujących je artystów. Rodzaj wspólnej modlitwy, duchowego zjednoczenia wykonawców ze słuchaczami, udział w misterium Bożego Narodzenia. Część dochodu z tej wyjątkowej produkcji zostanie przekazana na polonijne Liceum Ogólnokształcące – Niepubliczne Kolegium św. Stanisława Kostki w Warszawie.

    Portal Polska360.org zachęca do wsparcia tej cennej, bożonarodzeniowej inicjatywy: https://polihymnia.pl/pl/nowosci-wydawnicze/1588-mrozna-cisza-plyta-cd.html

    Niech polska muzyka z tego i innych polskich wydawnictw muzycznych i polonijnych przywoła u Państwa wspomnienia  radosnego świętowania w gronie rodzinnym. Wzbudzi radość. Jeżeli wywoła łzy wzruszenia i tęsknoty za odległymi pięknymi chwilami, niech będą to „słodkie łzy”.

    Niech się niesie w świat kolęda !

    Redakcja Polska360.org

    ZOSTAW ODPOWIEDŹ

    Proszę wpisać swój komentarz!
    Proszę podać swoje imię tutaj

    Najnowsze

    Nieznana historia warszawskiej Pragi

    Praga należy do najciekawszych i najchętniej odwiedzanych przez turystów rejonów Warszawy. Ma swoją własną historię i tożsamość. Nie wszyscy...

    Zobacz także

    Skip to content