W wyniku II wojny światowej z polskich zbiorów publicznych, prywatnych i kościelnych zaginęło kilkaset tysięcy dzieł sztuki i dóbr kultury. Część z nich przepadła bezpowrotnie, zniszczona na skutek działań wojennych, pozostałe padły ofiarą systematycznej grabieży prowadzonej zarówno przez wyspecjalizowane grupy działające w szeregach okupacyjnej armii niemieckiej oraz w Armii Czerwonej, jak i zwykłych żołnierzy czy pospolitych złodziei.
Już w 1942 r. oceniano, że w samych zasobach muzealnych wyniosły one 50% stanu przedwojennego. Szacunki powojenne mówiły o ponad 516 tysiącach zrabowanych bądź zniszczonych dzieł sztuki, wycenianych łącznie na kilkadziesiąt miliardów ówczesnych dolarów.
Polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zainicjowało Kampanię „Puste ramy”, w którą włączyło się szereg polskich muzeów:
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie
- Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
- Zamek Królewski na Wawelu
- Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Książąt Czartoryskich
- Muzeum Narodowe w Gdańsku
- Muzeum Narodowe w Lublinie
- Muzeum Zamkowe w Malborku
- Muzeum Sztuki w Łodzi
- Muzeum Śląskie w Katowicach
- Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy
- Muzeum Okręgowe w Toruniu
Odwiedzający je na ekspozycji spotkają puste ramy z informacjami o obrazach, które skradzione zostały z kolekcji danego muzeum w czasie II wojny światowej. Symboliczne puste ramy w obrazowy sposób uświadamiają nam poniesione przez państwo polskie i społeczeństwo straty.
Na stronie kampanii można zapoznać się ze stratami poniesionymi w czasie II wojny światowej przez każde z biorących udział w akcji muzeum:
https://www.gov.pl/web/kultura/puste-ramy
Kampania „Puste Ramy” przypomina o dobrach kultury utraconych przez państwo polskie w czasie II wojny światowej. Baza strat wojennych dóbr kultury prowadzona przez działający w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Departament Restytucji Dóbr Kultury zawiera obecnie ponad 65 tys. rekordów i jest na bieżąco aktualizowana oraz uzupełniana, m.in. dzięki prowadzonym przez muzea badaniom proweniencyjnym zbiorów.
Działania restytucyjne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego doprowadziły w ostatnich ponad 6 latach do odzyskania ponad 600 obiektów. W toku jest 125 spraw restytucyjnych w 14 krajach na świecie. Polskie Ministerstwo przy ich prowadzeniu blisko współpracuje m.in. z policją, FBI, Interpolem czy z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi na świecie.
Popularyzacja tematyki strat wojennych w dziedzinie kultury i prezentacja ich wizerunków może się przyczynić do ich rozpoznania i odnalezienia – sprawić, by przynajmniej niektóre puste ramy i gabloty ponownie wypełniły się dziełami sztuki.
Jak każdy z nas może pomóc?
Redakcja portalu Polska360.org zachęca Państwa do odwiedzenia strony Bazy utraconych, polskich dzieł sztuki www.dzielautracone.gov.pl i upowszechniania jej także w jęz. angielskim: www.lootedart.gov.pl
Coraz większa dostępność internetowych katalogów aukcyjnych, a także digitalizacja zbiorów muzealnych zwiększa szanse na odnalezienie poszukiwanych obiektów.
Ze względu na wielkość światowego rynku sztuki, bezcenna jest w tym względzie współpraca z antykwariuszami, muzealnikami, kolekcjonerami czy osobami, które z racji wykonywanego zawodu, bądź zainteresowań mają kontakt z dziełami sztuki.
Pomóżmy odszukać utracone !
Redakcja Polska360.org
Źródło: materiały Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego