Gwiazdy drugiego planu

Powszechnie uważa się, że najciekawsze kościoły drewniane znajdziemy na południu Polski (w Małopolsce i na Śląsku) oraz na zachodzie (w Wielkopolsce). Natomiast Mazowsze – dzielnica położona w samym centrum naszego kraju – jest uważane za miejsce, gdzie nie spotkamy interesujących obiektów. A za takie najczęściej uważa się te najstarsze…

Na Mazowszu zachowało się niewiele kościołów datowanych na XVI stulecie, natomiast najliczniejszą grupę (ponad połowę) stanowią świątynie osiemnastowieczne. Na przełomie XX i XXI wieku trzy takie „niepozorne” kościoły stały się… gwiazdami seriali telewizyjnych. Miejscowości: Glinianka, Jeruzal i Mariańskie Porzecze, znajdujące się na południowy-wschód od Warszawy, wystąpiły w popularnych serialach: Glinianka w produkcji „Ojciec Mateusz”, Jeruzal w serialu „Ranczo”, a Mariańskie Porzecze w „Bożej podszewce”.

„Boża podszewka” (1997)

Jako pierwszy na ekranach, ponad ćwierć wieku temu, pojawił się serial „Boża podszewka”. Losy dziewczynki, która staje się bohaterką sagi rodzinnej, ukazane zostały na przestrzeni niemal półwiecza – od początku XX wieku do zakończenia II wojny światowej. W rolę Marysi Jurewiczówny wcieliła się aktorka Agnieszka Krukówna.

Kościół w Juryszkach Wileńskich zagrała mazowiecka świątynia w Mariańskim Porzeczu pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej, która została wzniesiona dwa i pół wieku temu. W rzeczywistości kościół jest nie tylko jednym z największych na Mazowszu, ale przede wszystkim jedynym, posiadającym XVIII-wieczne polichromie, które zostały wykonane bezpośrednio na belkach i na mocowanych do nich płótnach.

„Ranczo” (2006)

Kolejnym serialem, który zagościł na ekranach już na początku XXI wieku, było „Ranczo”. To opowieść o perypetiach młodej Amerykanki Lucy, którą zagrała Ilona Ostrowska. Lucy osiedliła się w małej podlaskiej wsi Wilkowyje, gdzie odziedziczyła niewielki dworek. Ludzie i sytuacje, z którymi się spotyka, składają się na ironiczny, a jednocześnie bardzo realistyczny obraz życia i mentalności wiejskiej społeczności.

Kościół w Jeruzalu pod wezwaniem śś. Wojciecha i Mikołaja, grający w serialu świątynię w Wilkowyjach, pochodzi z 1758 roku i pojawia się praktycznie w każdym z odcinków. Często akcja rozgrywa się przy sklepie „U Krysi” i na znajdującej się nieopodal słynnej ławeczce – dzięki temu miliony widzów w Polsce mogą oglądać świątynię od północnego-zachodu, tworzącą całość z interesującą bramą i dzwonnicą.

„Ojciec Mateusz” (2008)

Jako ostatni ze wspomnianej trójki pojawił się serial „Ojciec Mateusz”, który jest polską wersją włoskiego serialu kryminalno-obyczajowego “Don Matteo”. Podobnie jak w pierwowzorze, główny bohater – grany przez Artura Żmijewskiego – wspomaga policję w poszukiwaniach kryminalnych. Głównym tłem działania ojca Mateusza jest Sandomierz, natomiast jego świątynia parafialna znajduje się w mazowieckiej Gliniance.

Kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca, został zbudowany w 1763 roku. W serialu wiele scen odbywa się przed świątynią, natomiast wewnątrz najbardziej charakterystycznym – i najczęściej pokazywanym przez filmowców – jest prawy ołtarz boczny. Znajduje się w nim barokowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, otoczony medalionami. Taka kompozycja to rzadkość nie tylko na Mazowszu.

*

O uniwersalności wspomnianych kościołów świadczy fakt, że żaden z nich nie zagrał świątyni, która znajduje się na Mazowszu. W „Bożej podszewce” Mariańskie Porzecze staje się kościołem z Wileńszczyzny, w „Ranczu” Jeruzal jest świątynią z Podlasia, natomiast w „Ojcu Mateuszu” Glinianka pełni rolę kościoła parafialnego spod Sandomierza.

Jacek Wiśniewski